კასპიის ზღვის სანაპიროზე, აფშერონის ნახევარკუნძულის სამხრეთ ნაწილში, ბაქო არის აზერბაიჯანის დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქი, ასევე ქვეყნის ფინანსური, სამრეწველო, კულტურული და სამეცნიერო ცენტრი.
არქეოლოგიური კვლევის შედეგები ადასტურებს, რომ დასახლებები თანამედროვე ბაქოს ტერიტორიაზე არსებობდა პრეისტორიულ ხანაში. ქალაქის დაარსების ზუსტი თარიღი ჯერ არ არის დადგენილი. სავარაუდოა, რომ აბასიანთა სახალიფოს დროს ბაქო, რომელიც მნიშვნელოვანი სავაჭრო გზების კვეთაზე მდებარეობდა, საკმაოდ დიდი სავაჭრო ცენტრი იყო.
Შუა საუკუნეები
მე -9 საუკუნის მეორე ნახევარში, ხალიფატის ცენტრალური ძალაუფლების შესუსტებამ გამოიწვია არაერთი დამოუკიდებელი სახელმწიფოს, მათ შორის შირვანშაჰების სახელმწიფოს შექმნა, რომლის ნაწილიც ბაქო გახდა. სტრატეგიულად ხელსაყრელი გეოგრაფიული მდებარეობის გარდა, ქალაქის ზრდასა და განვითარებას, რა თქმა უნდა, დიდწილად შეუწყო ხელი ნავთობის საბადოებისა და კლიმატის არსებობამ. ქალაქის მოსახლეობა აქტიურად იყო დაკავებული ვაჭრობით, ხელოსნობით, მებაღეობით, თევზაობითა და ნავთობის წარმოებით, ხოლო X საუკუნის ბოლოსთვის ბაქო გახდა შირვანის ერთ -ერთი უმნიშვნელოვანესი ქალაქი და ცნობილი იყო მის საზღვრებს მიღმა.
XI საუკუნის ბოლოს - XIII საუკუნის დასაწყისში ბაქო აყვავდა. ამ პერიოდის განმავლობაში, ქალაქის ირგვლივ წარმოიშვა მასიური თავდაცვითი კედლები, რომელთა საიმედოობა გაძლიერდა ღრმა თხრილით. ზღვიდან ქალაქს ჰქონდა დამატებითი დაცვა ძლიერი ფლოტის სახით, რომლის განვითარებას განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმო. 1191 წელს ქალაქი შემახა (შემახი) საფუძვლიანად განადგურდა ძლიერი მიწისძვრის შედეგად და ბაქო დროებით გახდა შირვანშაჰების სახელმწიფოს დედაქალაქი.
მე -13 საუკუნეში შირვანის მიწებზე მონღოლების შემოსევამ უარყოფითი შედეგები მოიტანა ბაქოსთვისაც. ხანგრძლივი ალყის შემდეგ ქალაქი დაეცა და დაუნდობლად დაინგრა და გაძარცვეს. ვაჭრობა შემცირდა და ნავთობის წარმოებაც შეწყდა. ბაქომ შეძლო თავისი პოზიციების აღდგენა მხოლოდ XIV საუკუნის შუა ხანებისთვის. მე -15 საუკუნე გახდა ქალაქის კოლოსალური ეკონომიკური ზრდის ეპოქა. ამ პერიოდში აგებული შირვანშაჰების სასახლის კომპლექსი დღემდე შემორჩენილია და არის მნიშვნელოვანი ისტორიული და არქიტექტურული ძეგლი და შეტანილია იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის სიაში.
1501 წელს შაჰ ისმაილის ჯარებმა დაიპყრეს ქალაქი და ბაქო სეფიანთა სახელმწიფოს ნაწილი გახდა. მე -16 საუკუნის მეორე ნახევარში - მე -17 საუკუნის დასაწყისში, თურქეთ -სპარსეთის ომების დროს, ბაქო გარკვეული პერიოდის განმავლობაში იყო თურქების კონტროლის ქვეშ, მაგრამ 1607 წელს სეფიანებმა მაინც მოახერხეს ბაქოს დაბრუნება. ცენტრალიზებული ძალაუფლების შემდგომმა განმტკიცებამ, დესტრუქციულმა ომებმა და ფეოდალურმა დაპირისპირებამ ბიძგი მისცა ქალაქის შემდგომ ზრდასა და განვითარებას.
მე -19 და მე -20 საუკუნეები
მე -18 საუკუნის დასაწყისისთვის ბაქოს სტრატეგიულმა პოზიციამ და მისმა ბუნებრივმა რესურსებმა სულ უფრო და უფრო მიიზიდა რუსეთის იმპერია. პეტრე I– ის განკარგულებით, რომელიც ცდილობდა თურქებისა და სპარსელების განდევნას და კასპიის სრულუფლებიანი ოსტატის გამყარებას, აღჭურვილი იყო სპეციალური საზღვაო ექსპედიცია და 1723 წლის ივნისში ხანგრძლივი ალყის შემდეგ, იმპერიულმა ჯარებმა მოახერხეს ბაქოს დაპყრობა. მიუხედავად ამისა, დაპირისპირება ირანთან გაგრძელდა და ყოველწლიურად უფრო და უფრო რთულდებოდა ოკუპირებული ტერიტორიების შენარჩუნება. 1735 წელს განჯის სამშვიდობო ხელშეკრულება გაფორმდა რუსეთის იმპერიასა და ირანს შორის და ბაქო კვლავ სპარსელების კონტროლის ქვეშ იყო. მე -18 საუკუნის შუა წლებში თანამედროვე აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე ჩამოყალიბდა რამდენიმე სახანო, მათ შორის ბაქოს ხანატის ცენტრი ბაქოში.
1806 წელს, რუსეთ-სპარსეთის ომების დროს (1804-1813), რუსულმა ჯარებმა კვლავ დაიკავეს ბაქო. გულისტანის სამშვიდობო ხელშეკრულების ხელმოწერის შემდეგ 1813 წელს ბაქოს სახანო ოფიციალურად გახდა რუსეთის იმპერიის ნაწილი.მართალია, ამ ხელშეკრულებამ არ გადაჭრა ყველა წინააღმდეგობა და 1826 წელს დაიწყო ახალი კონფლიქტი რუსეთსა და ირანს შორის, რომლის დასრულება დასრულდა ეგრეთ წოდებული თურქმანჩაის სამშვიდობო ხელშეკრულებით (1828), რომლის ხელმოწერის შემდეგ სამხედრო დაპირისპირება მოხდა საბოლოოდ დასრულდა და რეგიონმა სწრაფად დაიწყო განვითარება. ბაქო, მეორეს მხრივ, გახდა ბაქოს რაიონის ცენტრი, რომლის ფარგლებშიც იგი შემდგომ შემახას პროვინციაში შედიოდა. 1859 წელს, ძლიერი მიწისძვრის შემდეგ, შემახას პროვინცია გაუქმდა და მის ნაცვლად შეიქმნა ბაქოს პროვინცია ცენტრით ბაქოში. მე -19 საუკუნის ბოლოსთვის ბაქო გახდა ერთ -ერთი უდიდესი ინდუსტრიული, ეკონომიკური და კულტურული ცენტრი არა მხოლოდ კავკასიის, არამედ მთელი რუსეთის იმპერიის, შემდეგ კი სსრკ -ს.
1988-1990 წწ ბაქო გახდა სომხეთ-აზერბაიჯანის კონფლიქტის ეპიცენტრი, რომელმაც პიკს მიაღწია 1990 წლის იანვარში და ისტორიაში შევიდა როგორც "შავი იანვარი" ("სისხლიანი იანვარი").
1991 წელს, სსრკ -ს დაშლის შემდეგ, აზერბაიჯანი გახდა დამოუკიდებელი სახელმწიფო, ხოლო ბაქო იყო მისი დედაქალაქი. დღეს, ქალაქი, რომელიც გამოჯანმრთელდა პოსტსაბჭოთა პერიოდის გაჭიანურებული ეკონომიკური და სოციალური კრიზისისგან, რადიკალურად შეიცვალა და განიცდის "საკუთარ რენესანსის ეპოქას".
